INTRODUCTIE

Uit onderzoek blijkt dat de verzameling van e-boeken over mythen, legendes en verhalen uit verschillende Europese landen een product is van een uniek project. Hoewel de e-boeken bedoeld zijn voor het onderwijzen van het Engels als tweede taal, is het ook bedoeld voor het leren over het Europees cultureel erfgoed, rekening houdend met de specifieke kenmerken van verschillende doelgroepen bij volwassenen of leerlingen.

OVER HET PROJECT FOUR ELEMENTS

De verzameling van e-boeken is een direct resultaat van het project Four Elements, een Europees Erasmus+ project ondersteund door de Europese Unie. Het project werd gerealiseerd door partners uit zeven Europese landen. Het is bedoeld om volwassenen of leerlingen te helpen met het aanleren van de Engelse taal en op hetzelfde moment het

cultureel erfgoed te leren kennen van een regio.  Hierbij wordt de focus gelegd op mythen, legendes en verhalen die elk verwijzen naar één van de vier aardse elementen: aarde, vuur, water en lucht. Tevens werdt het lesmateriaal van dit project aangepast aan de leerbehoeften van specifieke groepen zoals mensen met dyslexie, gehoorbeperkingen of oudere mensen met een handicap.

De doelstellingen van het project bepaalden de samenstelling van het partnerschap, waarbij de leden uiteenlopende, maar toch compatibele expertise hadden en wat heeft geleid tot een echt creatieve samenwerking. Hierdoor konden de taken evenredig verdeeld worden naar ieder zijn expetise met als voordeel dat iedereen van elkaar kon leren in de loop van het project. Het gebruik van mythen, legendes en verhalen is bijzonder waardevol gebleken bij het uitleggen van de gemeenschappelijke Europese cultuur. Deze komt voort uit Indo-Europese cultuur die oorspronkelijk bestudeerd werd door de gebroeders Grimm.

Tevens bleek het project het Europese culturele bewustzijn te verhogen bij de deelnemers. De veronderstelling dat er veel overeenkomsten zijn tussen de mythen, legendes en verhalen in de verschillende Europese landen bleek te kloppen. Bovendien hebben de partners van het project Four Elements de mythen, legendes en verhalen niet alleen verbonden met de vier aardse elemnten aarde, vuur, water en lucht, maar deze ook visueel gemaakt door middel van afbeeldingen. Deze afbeeldingen zijn illustratief en kunnen verschillen naar vorm en inhoud.

Het partnerschap had als doel de volgende belangrijke resultaten te boeken:

• Een interactieve bibliotheek met nationale en lokale mythen, legendes en verhalen die typisch zijn voor het lokaal erfgoed en die kunnen worden gebruikt als onderwerpen voor de ontwikkeling van leermiddelen;
• De conceptuele achtergrond van het project (de methodologie);
• E-boeken die beschikbaar zijn voor iedereen en kunnen gebruikt worden in het leerplicht- en volwassenenonderwijs;
• Een reeks van aangepaste samenvattingen van nationale en lokale mythen, legendes en verhalen in het Engels en die vertaald zijn in de betrokken nationale talen van deze verhalen;
• Richtlijnen en aanbevelingen voor leerkrachten.

VOOR WIE IS DEZE COLLECTIE VAN E-BOEKEN BESTEMD?

Deze verzameling van e-boeken is voornamelijk bedoeld voor leerkrachten Engels en hun leerlingen of cursisten. Bovendien zijn de e-boeken ook bruikbaar voor groepen met specifieke behoeften zoals mensen met dyslexie of slechthorenden. De specifieke aanpassingen van het lesmateriaal ondersteunen deze groepen voor het verwerven van dezelfde kennis als de doorsnee leerling of cursist. Daarnaast zijn deze e-boeken interessant voor leerkrachten die ervan overtuigd zijn dat het aanleren van een tweede taal niet los kan gezien worden van het verwerven van de kennis over het cultureel erfgoed van de betrokken regio.

HOE GEBRUIK JE DE E-BOEKEN?

 Elk e-boek bestaat uit verschillende delen. Niet alle e-boeken beschikken over dezelfde onderverdeling voor teksten en oefeningen maar ze starten wel allemaal met een gelijke introductie. Hiervoor worden inleidende vragen gebruikt die betrekking hebben tot het onderwerp van de les. Bij deze inleidende vragen kunnen afbeeldingen gebruikt worden waarmee de leerkracht de dialoog tussen leerlingen of cursisten op gang kan brengen. Het is belangrijk dat de leerkracht vooraf een goed beeld heeft van de concepten, feiten en namen die gebruikt worden bij de oefeningen van de les. Ook voor het goed gebruik van het lesmateriaal bij de introductiefase is het belangrijk dat de leerkracht de achtergrond kent van de lesmethodiek. Deze lesmethodiek wordt ondersteund door een interactieve bibliotheek.

Alle e-boeken bevatten een onderdeel met woordenschat en oefeningen (definities van woorden, invuloefeningen, enz.) dat gerelateerd is aan het onderwerp van de les in de vorm van een mythe, een legende of een sprookje. De leerkracht toetst de kennis van de specifieke woordenschat door middel van vraagstelling. Bijvoorbeeld bediende: wie heeft er bedienden in dit land? Wat doen bedienden? Zijn bedienden meestal vrouwen of mannen? Worden bedienden als gezinsleden behandeld?

Afhankelijk van het taalniveau waarvoor het e-boek wordt gebruikt, kan het onderdeel over de culturele achtergrond uitgebreid zijn of slechts enkele zinnen bevatten met relevante oefeningen. Voor de luistervaardigheden kan een luisteractiviteit gevolgd worden door begripsoefeningen met frequente woorden en stereotype formuleringen.

Het belangrijkste onderdeel van het e-book is echter de tekst van de mythe, de legende of het verhaal. Dit kunnen verhalen zijn die betrekking hebben op historische gebeurtenissen, figuren of gebruiken die bewaard zijn gebleven in de regio.

Met de vier elementen. Dit deel van het e-book wordt gevolgd door een opdracht op begrijpend lezen, maar het wordt steeds voorafgegaan door activiteiten met een tekst van de mythe, de legende of het verhaal. Er kunnen extra opdrachten voorgesteld worden door de leerkracht en de cursisten of leerlingen. De e-books bieden extra bronnen voor cursisten of leerlingen.

OVER HET CULTUREEL ERFGOED VAN MYTHEN, LEGENDEN EN SPROOKJES MET BETREKKING TOT DE VIER AARDSE ELEMENTEN

Waarom zou men tegelijkertijd Engels en cultureel erfgoed willen leren ?

In deze tijden van crisis kunnen Europeanen streven naar een vorm van spirituele cohesie welke kan leiden tot een beter Europese bewustzijn. Hierdoor kan Europa uitgroeien naar een culturele gemeenschap in plaats van een gemeenschap van onstabiele economische belangen. Het partnerschap zoekt hiermee naar gelijkgestemden. Indien u het hiermee eens bent, dan kunnen enkele basisconcepten van deze collectie van e-books de lezer verder helpen.

WAT IS IMMATRIEEL CULTUREEL ERFGOED ?

 Cultureel erfgoed is meestal tastbaar, materieel, monumentaal, groots en van hoge esthetische waarde terwijl immaterieel cultureel erfgoed noch tastbaar en noch stabiel is omdat het een levende cultuur beterft. Het is een proces dat loopt binnen de cultuur van gemeenschappen. Er bestaan criteria die het cultuur cultureel erfgoed bepalen: authenticiteit, getuigenissen, kenmerken en het gevaar van te verdwijnen. Het immaterieel cultureel erfgoed wordt bepaald door een gemeenschap zelf en kan een instrument zijn om een gemeenschap sterker te maken. Het is belangrijk voor de identiteit en zelfperceptie van een gemeenschap om iets waardevols te hebben dat hen vertegenwoordigt. Enkele voorbeelden van immaterieel cultureel erfgoed zijn: folklore, cultuur, kunst, gebruiken, familie, gemeenschap, kennis en vaardigheden, identiteit, traditie, plaatsen, herinneringen, maar ook mythen, legendes, verhalen, culturele festiviteiten etc. Kortom, immaterieel cultureel erfgoed is het cultureel, sociaal en esthetisch erfgoed van een gemeeschap.

WAT ZIJN MYTHEN, LEGENDES EN VERHALEN ?

Met behulp van deze verzameling van e-boeken zullen cursisten en leerlingen leren hoe de  mythen, legendes en verhalen de regio’s in Europa typeren. Hiervoor heeft het partnerschap deze mythen, legendes en verhalen allemaal in een éénvormige collectie samengebracht.

Mythen

De oudste mythen hadden te maken met religie, kunst of filosofie. In vroegere tijden,

toen mythen nog steeds een centrale plaats hadden in het spirituele leven van een samenleving, waren ze dat ook de symbolen hogere macht waarin men kan geloven. Sommigen zien mythen als een poging om natuurverschijnselen te verklaren volgens de geloofsovertuigingen van mensen. Mythen kunnen ook opgenomen zijn in het onderbewustzijn van de mens ! Nu, wie zijn de belangrijkste mythische personages ? Oorspronkelijk verwijst een mythe naar een verhaal over goden, maar het kan ook gaan over mensen in de vorm van een dier of culturele held, wiens leven zich afspeelt in een eerdere wereld toen de wereld er anders uitzag als vandaag. Ze kunnen zich ook afsprelen in de ondergrondse wereld of in de lucht.

Legendes

Legendes worden verondersteld waarheidsgetrouwe verslagen te zijn, meestal geografisch bepaald. Ze worden dikwijls gebruikt bij culturele festiviteiten. In legendes komen veel bovennatuurlijke wezens voor zoals watergeesten, slangen, draken, enz.

Verhalen

 Verhalen zijn uit het leven gegrepen! Ze missen wel psychologische uitleg en gaan niet in op details. Verhalen zijn waargebeurde gebeurtenissen over mensen die in het  middelpunt van de belangstelling staan. Iedereen kent wel enkele van deze sprookjes of volksverhalen. Ook hier kunnen de vier elementen geduid worden in deze verhalen, die de acties van mensen ondersteunen of tegenwerken.

Wat zijn de vier elementen en wat is hun betekenis ?

In het oude Griekenland stonden de vier elementen voor de complexiteit van de natuur en de aarde elementen. In de vier elementen zitten de huidige beelden van onze cultuur vervat.

Gaston Bachelard (1884–1962), een wetenschapsfilosoof, was de eerste die de beelden  analyseerde met betrekking tot een stof. De vier elementen (water, aarde, vuur, lucht) zijn verbonden met rijke, bewegende beelden in de literatuur, mythen, legendes en verhalen. Er is het materiële aspect van de vier elementen, en daar is het beeldmateriaal aan verbonden!

Aarde voelt zacht of hard aan. Bachelard bespreekt de bodem en de ondergrond waartoe hij “het dromen” aan hecht. Tevens bestudeert hij de ondergrond met daarbij de beelden van rust en herstellende krachten. Moeder Aarde symboliseert het moederschap, maar ook rust en onweerstaanbaar gevaar.

Vruchtbare grond is een plek waar iets in grote hoeveelheden begint of zich ontwikkelt. Volgens verschillende Europese verhalen was de wereld aanvankelijk rotsachtig. De vruchtbare grond werd gevormd uit het lichaam van God, de overblijfselen die God had achtergelaten op de aarde. Deze traditie is bijvoorbeeld terug te vinden in de Germaanse mythe waarin reus Ymir wordt opgeofferd om de vruchtbaarheid van de bodem te stimuleren. Het vlees van het lichaam van een dode produceert vruchtbare grond, zijn bloed produceert de zee en meren, de bloedvaten produceren rivieren, de haren worden bomen, de botten worden bergen en de hersenen worden wolken.

Dwergen en anderen wezens beschermen in de mysterieuze wereld de aardse schatten (mijnen, edelstenen, waterbronnen, vruchtbare velden of wild) en zijn verbonden met populaire beelden. Mensen geloofden dat aardse schatten werden bewaakt door dwergen en andere kleine bovennatuurlijke wezens. Ze verschijnen overal zoals in de bossen, oude boomkasten, bergen, mijnen en moerassen maar ook naast de huiskachel, bij de smid of in de schoenmakerij.

Water roept droombeelden op. Gedurende hun hele leven, degenen die geboren zijn in de buurt van rivieren, meren etc. kunnen niet zonder water leven en erover dromen. Gaston Bachelard waardeert een kalm, helder wateroppervlak met voortvluchtige beelden, zoveel als donkere diepten van wateren waar mythen en fantasma's worden geboren.

Vuur en vlam. 'Alles wat snel verandert, kan worden verklaard door vuur.'Vuur staat voor goed en kwaad (inderdaad, net als alle andere elementen). Dus in de ogen van Gaston Bachelard geeft vuur beelden van passie en enthousiasme, maar ook van vernietiging. Vuur kan uw huis en al uw bezittingen in minder dan een uur vernietigen en het kan een heel bos tot een stapel as en verbrand hout reduceren.

Lucht is een mengsel van gassen. Het is gerelateerd aan de droom van vliegen, de beelden van vallen, de blauwe lucht, sterren, wolken, bomen, wind, stormachtig weer, etc.